2010 yılında FIFA'nın 2010 Aralık ayında Katar'ın 2020 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapma hakkını kazanmasını açıkladığından beri uluslararası medya bu kararı yoğun bir şekilde eleştirmektedir. Başlangıçta, uluslararası basın FIFA yönetim kurulu üyelerinin ABD, İngiltere ve Avustralya gibi diğer aday ülkelerden ziyade çok daha küçük bir ülke olan Katar'ın oy almak için rüşvet aldıkları yönünde yayınlar yaptılar. Ardından, medya dikkatini Katar'da çöl ikliminin hakim olmasından dolayı Kupa'nın geleneksel olarak organize edilen yaz mevsiminden kış mevsimine taşınması durumunu eleştirmeye başladılar. Son olarak da, Katar'ın Kupa'nın organizasyonu için gerçekleştirilmekte olan altyapı çalışmalarında ölen göçmen işçileri yoğun bir şekilde eleştirmektedir. Kupa'nın gerçekleşeceği 2022 tarihine kadar da ölen işçi sayının 5000 olması beklenmektedir.
Katar ile ilgili araştırma yaptığımız takdirde yukarıda bahsettiğim konularda uluslararası medyada çok yoğun bir tartışma yaşanmaktayken, küçük bir Körfez ülkesi olan Katar'ın dünya sporunda ana aktör olarak yer alma hedefiyle ilgili tartışmalar son derece sınırlı kalmaktadır. Katar Olimpiyat Komitesi'nin internet sitesine baktığımızda, sportif başarıyı üç boyutla tanımlamakta olduğunu görebiliriz. Bunu incelediğimizde, ilk boyut 2006 Asya Oyunları, 2015 Hentbol Dünya Şampiyonası, 2022 FIFA Dünya Şampiyonası gibi büyük spor etkinliklerine ev sahipliği yapma, büyük spor etkinliklerinde madalya sayısını artırma ve Paris Saint-Germain gibi kulüplerde küresel spor yatırımları yapmak olarak tanımlayabiliriz.
Günümüzde dünya sporu değişmektedir. Artık gelişmiş Batılı ülkeler yerine büyük spor etkinliklerine gelişmekte olan ülkeler ev sahipliği yapmaktadır. FIFA 2010 Dünya Kupası Günay Afrika'da, 2008 Yaz Olimpiyatları Pekin'de, FIFA 2014 Dünya Kupası ve 2016 Yaz Olimpiyat Oyunları'nın Brezilya'da ve FIFA 2022 Dünya Kupası'nın Katar'da organize edilmiş ya da edilecek olması bu görüşü destekleyen örneklerdir. Buna ek olarak, Dünya Şampiyonalarında ve Olimpiyatlarda madalya kazanan ülke sayısında da büyük bir artış yaşanmaktadır. Katar'ında uluslararası spor alanında yeni bir aktör olarak yerini alması da bu yönüyle ele alınabilir. Çünkü bir politika aracı olarak sportif başarılar bir ulusun inşa edilmesi, ulusal birliğe katkıda bulunma, prestij, toplumun aidiyet duygularının artması noktasında büyük katkılar sunmaktadır. 1971 yılında bağımsızlığını kazanmış olan Katar'ın tanınırlığını ve prestijini artırmak için sporu kendi dış politika stratejisinin en üst sıralarına koymaktadır. Yine ayrıca büyük spor etkinliklerine ev sahipliği yapmak için özellikle gelişmekte olan ülkelerin alt yapı, üst yapı ve spor tesislerinin yapılması ya da iyileştirilmesinde büyük bir katalizör görevi görmektedir. Bu alt yapı yatırımları stadyum, spor salonu gibi sportif yatırımlar ve otoyol, tren yolu, havalimanları, telekomünikasyon hizmetleri, hotel gibi alanlarda olmaktadır. Yine aynı şekilde bu yatırımlar orta ve uzun vadede ülke turizminin gelişmesine de büyük katkılar sunar. Büyük spor etkinliklerinin bu olumlu yönünün yanında olumsuz yönleri de bulunmaktadır. Örneğin; geçmiş Olimpiyat Oyunları'nda ve FIFA Dünya Kupaları için inşa edilen spor tesisleri etkinliklerinin bitiminden hemen sonra yapılan bu spor tesisleri kullanılmamıştır. Dolayısıyla yapılan büyük yatırımlar bir nevi çöpe gitmiştir. Bu fenomen dünya literatürüne "white elephants" büyük filler sendromu olarak girmiştir. Katar'ın 600 bin olan nüfusu göz önünde bulundurulursa, bu durum ülkenin üstesinden gelmesi gereken hususların başında gelmektedir.
Katar, spor etkinlikleri için önde gelen merkezlerin başında yer almaktadır. Örneğin, ülke 2022 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapacaktır. Yine Katar 2016 yılı Olimpiyat Oyunları adaylık başvurusunda bulunmuş ve başarısız olmuştur. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Doha'nın olası Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliğinin önüne sıcaklığın atletlerin sağlıkları üzerine olan olası etkisi nedeniyle karşı çıkmıştır. IOC'nin son değerlendirme raporunda Temmuz ve Ağustos aylarının insanların boş zaman ve tatil zamanı olduğu, eğer bu organizasyon Ekim ayına alınırsa Oyunların "hafta sonu etkinliği" haline geleceği riskiyle karşı karşıya kalacağı ve bunun da seyirci sayısını düşüreceği belirtilmiştir. 2024 Oyunları için ise Doha'nın yine aday olacağı konuşulmaktadır.
Ülke 2015 yılında 99 spor etkinliğine ev sahipliği yapacaktır, bu organizasyonların 43'ü uluslararası özellik taşımaktadır. Bu organizasyonlar arasında 2015 Dünya Hentbol Şampiyonası, 12. FINA Dünya Yüzme Şampiyonası gibi etkinlikler yer almaktadır.
Diğer ülkelerle kıyaslandığında, Katar'ın elit spor başarısının gelişimine geç başlamıştır. Örneğin, 2012 Londra Yaz Olimpiyat Oyunları'nda ülke tarihinde ilk defa bayan sporcu gönderen ülkelerden olmuştur. Diğer ülkeler ise Suudi Arabistan ve Brunei'dir.2014 yılına kadar, Olimpiyatlarda 4 bronz madalya kazanabilmiştir. 1992 Barcelona erkekler 1500 metre, 2000 Sidney'de halter ve 2012 Londra'da atıcılık ve yüksek atlamada branşlarında kazanmıştır.
Bunun yanında Katar milli takımlarında devşirme sporcuların oynatılması son derece yaygındır. Örneğin yalnızca 2005 yılında 38 Kenyalı sporcu Katar vatandaşlığına geçirilmiştir.
Katar’ın büyük yatırım fonları yoluyla Fransız Paris Saint-Germain takımını ve hemen ardından İbrahimoviç’i transfer etmesi, yine aynı yıl Katar Havayolları’nın Barcelona Kulübüne sponsor olması uluslararası medyanın gündemini yoğun bir şekilde meşgul etmiştir.
Sonuç olarak, 2022 FIFA Dünya Kupası’na ev sahipliği yapma hakkını elde eden Katar bize zengin ülkelerin ciddi paralar harcayarak uluslararası arenada adından çokça söz edebileceğini göstermiştir. Fakat bu adından söz ettirme olumlu olabileceği gibi zaman zamanda olumsuz da olabilmektedir. Örneğin, ülkedeki “kafala sistemi” modern kölelik olarak tanımlanmakta ve uluslararası medya tarafından yoğun bir şekilde eleştirilmektedir.
Katar spor alanında; yüksek paralar harcayarak büyük takımlara sponsorluk, yıldız sporcuların transferleri, devşirme sporcular ve büyük spor etkinliklerine ev sahipliği gibi kısa vadeli ve paraya endeksli stratejiler uygulamaktadır. Tabi bu stratejiler tabiatı gereği kısa vadelidir. Bunun yerine herkes için spor faaliyetleriyle, yetenek seçimi ve yönlendirmeleriyle hem spor kültürünü artıran hem de altyapıyı destekleyen spor projelerine olanak sağlayan yollar izlenebilir. Bu da uzun vadede yukarıda sayılan kısa vadeli çözümlerin negatif etkilerini ortadan kaldıran ve kalıcı çözümler sunan bir stratejidir.
Yorumlar
Yorum Gönder